| Diğer
Tedbirler 19. Kamusal nitelikli bazı gelirlerin özel
amaçlar için kullanılmak üzere bütçe dışındaki hesaplarda toplanması esasına
dayanan fon sistemi KKTC mali yapısında etkili bir konuma sahiptir. Gelir toplama ve
harcama yapma süreçleri açısından genel kural ve kurumların dışında faaliyet
gösteren fonlar; mali sistemin izlenmesini ügçleştirmekte; bütçe birliği ilkesini
zedelemekte ve kamu kaynaklarının verimli kullanılamamasına yol açmaktadır. Bu
kapsamda;
19.1 Mevcut durumda üçer aylık dönemler itibaryla
gelir fazlasının %50’si bütçeye aktarılan Fiyat İstikrar Fonu’nun 2000
yılının kalan bölümünde gelir fazlasının tamamının bütçeye aylık olarak
aktarılması için gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır.
19.2 2001 yılından itibaren Güvenlik Kuvvetlerini
Güçlendirme Fonu, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Kooperatifler Tasarruf Mevduatı
Sigorta Fonu ve Turizm Geliştirme ve Tanıtma Fonu dışında kalan tüm fonlar bütçe
kapsamına alınarak gelirleri bütçeleştirilecek; mevzuatlarında öngörülen
işlevleri yerine getirmelerini teminen, herbir fon için, bağlı oldukları kurumların
bütçelerine ödenek konulacak, bütçe dışında kalan fon hesapları yönetiminde
şeffaflık ilkesi esas alınacaktır.
19.3 Bütçe kapsamına alınan fonlara yeni
yükümlülükler getirilmeyecek, kesinlikle yeni fon kurulmayacak ve 2002 yılı sonuna
kadar bu fonların tasfiye edilmelerine ilişkin çalışmalar tamamlanacaktır.
20. Bütçe ödenekleri aylık harcama
programına bağlanacak, gelir ve borçlanma imkanlarına göre harcamaların aylara
dengeli dağılımı sağlanacaktır (1.10.2000).
21. Bütçe kapsamında veya bütçe dışında olan tüm kurumlar için 2001 yılı
sonuna kadar yeni Resmi Hizmet Aracı (RHA) alınmayacaktır. RHA’ların amaç dışı
kullanılmasının engellenmesine yönelik uygulama kararlılıkla sürdürülecektir.
22. İhtiyat Sandığı, sadece kamu bankalarında ve Merkez Bankası’nda mevduat
bulundurulabilecektir. İhtiyat Sandığı’nın özel bankalarda mevcut hesapları zaman
içinde ve bankacılık sistemini zora sokmayacak bir tarzda kapatılacaktır. İhtiyat
sandığı, hak sahiplerine yapılacak evlilik, hastalık vb. ödemeler ve krediler
dışında hiçbir şekilde yeni kredi vermeyecektir.
23. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları 1.10.2000
tarihinden itibaren hiçbir şekilde nakdi yeni borçlanma yapamayacaktır. Devlet
kefaletiyle yapılmış mevcut borçlar bir plan dahilinde üç yıl içinde tasfiye
edilecektir Maliye Bakanlığı yeni merkez Bankası kanunu çerçevesinde kısa vadeli
avans kullanabilecek, bunun dışında borçlanmaya girmeyecektir. Maliye Bakanlığı
1.10.2000 tarihinden itibaren hiçbir şekilde yeni devlet kefaleti vermeyecektir (KIB-TEK
akaryakıt alımları hariç).
24. Kamunun ürettiği ve
pazarladığı ürünler için 1.1.2001 tarihinden itibaren hiçbir şekilde subvansiyon
yapılmayacaktır. Sözkonusu mal ve hizmetlerin fiyatları bu tarihten itibaren aylık
olarak ayarlanacaktır. Diğer ürünler için aynı tarihten itibaren devlet fiyat
belirleme uygulamasından vazgeçecektir.
25. Su ücretleri 1.11.2000 tarihine kadar tüm
belediyelerde uygulanmak ve metreküpü 75 centten düşük olmamak üzere yeniden
belirlenecektir. Tankerle su taşıma sonucu maliyetlerin bu miktarın üzerinde
gerçekleşmesi halinde, sözkonusu fiyat maliyet gözönünde bulundurularak yeniden
ayarlanacaktır. (Tarifenin paylaşımını KKTC belirleyecektir).
26. 2001, 2002 ve 2003 yıllarında yapılacak kamu
yatırımlarına TC’nin hibe yardımı yıllık 55 milyon ABD Doları’nı geçmeyecek
ve bu yardımlarla finanse edilecek yatırımlardan enerji ve su yatırımları
önceliklendirilecektir. Eğitim yatırımlarında, 2001 yılından itibaren ODTÜ
kampüsü yatırımlarına ağırlık verilecektir.
27. Bütçeden yapılacak KKTC Güvenlik Kuvvetleri
harcamaları 2001, 2002, ve 2003 yıllarında yıllık 45 milyon ABD Doları’nı
geçmeyecektir. Bu miktar TC hibesi ile karşılanacaktır. Güvenlik Kuvvetlerni
Güçlendirme Fonu’nun kaynakları ve harcamaları mevcut düzeyinde tutulacaktır.
28. Maliye Bakanlığı’nın Merkez Bankası’na olan
borçlarının ödenmesi 31.10.2000’e kadar bir takvime bağlanacaktır.
29. Yükseköğretimde verilecek
karşılıksız burslar 2000-2001 öğretim döneminde 3.500 kişiyi geçmeyecektir.
Sözkonusu burslar 2001-2002 öğretim döneminden itibaren kaldırılacaktır. Ailesinin
ekonomik durumu yetersiz olan öğrencilere burs yerine öğrenim kredisi verilecektir.
Öğrenim kredisi asgari ücretin yarısını (Doktora ve tıpta uzmanlık eğitiminde
asgari ücreti), kredi verilecek öğrenci sayısı da yıllık 3.500 kişiyi
geçmeyecektir. Öğrenim kredisi enflasyona endeksli olarak geri alınacaktır. Ancak, bu
sayının, 2001-2002 öğretim döneminde %25’ine (875), 2002-2003 öğretim döneminde
%10’una (350), belirlenecek kriterlere göre karşılıksız burs verilmesine devam
edilebilecektir.
30. 2000-2001 ve 2001-2002 öğrenim döneminde öğrenim
harcı indirimi karşılığı vakıf üniversitelerine verilen yardım tutarı 4 milyon
Amerikan Doları’nı geçmeyecektir. 2002-2003 öğrenim döneminde ise öğrenim harcı
indirimi karşılığı üniversitelere verilen yardımlar da krediye
dönüştürülecektir. Kredi için ayrılan bütçe ödeneği 4 milyon ABD Doları’nı
geçmeyecektir. Öğrenim harcı kredisi öncelikle yoksul ailelerin çocuklarına
verilecektir. Öğrenim harcı kredisi enflasyona endeksli olarak geri alınacaktır.
31. 2001 ve 2002 yıllarında vergi
gelirlerinde sağlanan artışların merkezde ekonominin istikrarı için harcanması
öncelik taşıdığından, mahalli idarelere merkezi idareden ayrılan pay %5 olarak
uygulanacaktır. Merkezi idareden belediyelere ayrılan payın 5 puanlık kısmı
belediyelere ödenecek bakiye 1 puanlık bölüm ise 15.10.2000 tarihi itibarıyla
hesaplanan belediyelerin kamuya olan borçlarının mahsubunda kullanılacaktır. Bu
tarihten sonra, belediyelerin herhangi bir kamu kurumuna ödemediği miktarlar derhal
paylarında kesilecektir. Belediyelere 2001 ve 2002 yıllarında avans verilmeyecektir.
32. İskan, Toprak, Eşdeğer Mal (İTEM) Yasası
uyarınca incelenmesi tamamlanamayan 2850 aileye ilişkin işlemler 30.6.2001 tarihine
kadar tamamlanmak üzere gerekli işlemler yapılacaktır. Kurumda çalışan personelden
halen başka kurumda görev yapanlar çalıştığı kuruma aynı statüde 31.10.2000
tarihine kadar nakledilecektir.
KİT ve Diğer Kamu Kuruluşları
33. Aşırı istihdamı engellemek üzere
gerekli önlemler alınacaktır. Bütün mali işlemlerde şeffaflık getirilecek, KİT ve
diğer kamu kuruluşlarının bankalardan, fonlardan ve sandıklardan sağladıkları
borçlanma tutarları 15 Ekim 2000’e kadar kamuoyuna açıklanacaktır. KİT ve diğer
kamu işletme ve kuruluşlarının alacak hesaplarının yönetimi iyileştirilecek,
tahsilatların hızlandırılması sağlanacaktır.
Tarım Politikaları’na Yönelik
Yapısal Reform Destekleme Alımları
34. Tahıl, süt ve narenciye gibi
ürün alımları ve fiyatlarının açıklanmasında yürürlükte olan destekleme
sistemi ile Tarım Sigortası Fonu’na ilişkin mevcut sistemin değiştirilmesi ve 2002
yılına kadar gerekli düzenlemelerin yapılarak kamu finansman yükünün ve
verimsizliğin azaltılması, devletin fiyat müdahalelerinden uzaklaşması
hedeflenmektedir. Ayrıca, yapılacak düzenlemeler sonucunda tarımsal kurum ve
kuruluşların yeniden yapılandırılması ve özelleştirilmesi; özelleştirilemediği
takdirde tasfiyesi 2001 yılı içinde gerçekleştirilecektir.
35. Bu çerçevede; 35.1 2000 yılı sonuna kadar üretici
tanımı yapılacak ve bu tanım kapsamında detaylı kayıt sistemi oluşturulacaktır.
Ocak 2001 ayında TC teknik heyetinin raporlamasında sistem değerlendirilecektir.
35.2 31.3.2001 tarihi itibarıyla devlet piyasa fiyatı
üzerinde taban fiyat açıklama politikasından vazgeçtiğini duyuracak ve alımlardaki
devlet tekeli kaldırılacaktır.
31.3.2001 tarihine kadar açıklanması gereken taban
fiyatlar en fazla TC’nin hedeflenen enflasyon düzeyini geçmeyecek şekilde
artırılacaktır. Açıklanacak fiyatta TC teknik heyetinin mutabakatı alınacaktır.
35.3 Devlet piyasada oluşacak fiyatları dikkate alarak
gerekli görmesi halinde doğrudan gelir desteği yoluyla, kayıt sistemine dayalı olarak
üreticilere ödemede bulunabilecektir. Bu mekanizmanın kurulması için gerekli mevzuat
düzenlemeleri 2000 yılı sonuna kadar çıkarılacaktır.
36. Kurulacak yeni bir mekanizma ile
bu ürünleri girdi olarak kullanan işletmelerin üreticiden ürün satın almasının
önü açılacaktır. Bu aşamada ortaya çıkabilecek depolama sorunları Toprak
Ürünleri Kurumu’nun sahip olduğu depoların kiralanması yoluyla çözülecektir. Bu
konuları kapsayan eylem planı Kasım 2000’e kadar hazırlanacak ve hemen uygulamaya
konulacaktır.
37. Bu düzenleme ile konuyla ilgili faaliyet gösteren ve
döner sermayeli kuruluş statüsündeki Toprak Ürünleri Kurumu ve Kıbrıs Türk Süt
Endüstrisi Kurumu’nun 2001 yılı ilk yarısına kadar küçültülmesi ve
işletmelerinin özel sektöre açılması gerçekleştirilecektir.
Ayrıca KİT statüsünde olan Cypfruvex Ltd.’nin
özelleştirilmesi 2001 yılı ilk yarısına kadar gerçekleştirilecektir.
Küçültülme ve özelleştirmeye ilişkin yapılacak işlemler hazırlanacak bir plan
dahilinde zamanında gerçekleştirilecektir.
38. 1984 yılında faaliyete başlayan fon, kapsamının
genişlemesi ve kuraklığın da etkisi ile bütçeden önemli düzeyde kaynak ihtiyacı
duyan, topladığı primlerle yükümlülüklerini karşılayamayan bir yapıya
dönüşmüştür. Zaman içinde fon primleri ile ödemeleri arasında olması gereken
ilişki ortadan kalkmış olup, kuraklığın bir kader olduğu Ada’da kurulan bu sistem
çalışmamaktadır. Bu çerçevede, 2000 yılı sonuna kadar fonun tasfiyesi için
gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır.
39. Kuraklıktan zarar gören
gerçek üreticilerin desteklenmesi için devlet doğrudan gelir desteği mekanizmasını
kullanacaktır. Ancak bu konuda gerekli düzenlemeler ve denetim mekanizması ivedilikle
oluşturulacaktır. Gelir desteği adı altında yapılacak kuraklık tazmini
ödemelerinde gerçek anlamda üretim yapan üreticilerin belirlenmesi amacıyla
çalışma yapılacaktır.
Belirli bir arazisi olan ancak yalnızca kronik bir sorun
olan kuraklık nedeniyle verilen tazminattan yararlanmak isteyen kişiler gerçek
üreticilerden ayrılacaktır. Bu düzenlemede nihai amaç; sözkonusu tazminatın, sahip
olduğu toprak için gerekli görülen tohum, gübre ve işgücü gibi harcamaları yapan
ve kuraklık nedeniyle verim elde edemeyerek zarara uğrayan ve geçimini sadece tarımsal
üretimden sağlayanlara verilmesidir. Ayrıca 2001 yılından geçerli olmak üzere
kuraklığa yönelik gelir ödemelerinde uygun toprak işleme esası (nadas, münavebe
vb.) kuraklık derecelendirilmesi, ekilen alan miktarı ve kriterleri getirilecek ve bu
konuda denetim artırılacak ve kuraklık ödemelerinden geçimini sadece tarımdan
sağlayan üreticiler yararlandırılacaktır.
40. 2000 yılı için öngörülen kuraklık tazminatı
ödemeleri 5 trilyon TL’yi geçmeyecektir.
Toprak, Su ve Sulama
41. Su yasası ve suyun vermli
kullanımının sağlanması amacıyla gerekli düzenlemeler 2001 yılı ilk yarısına
kadar yapılacaktır. Damla sulama yatırımlarına yönelik çeşitli kaynaklardan
sağlanan katkılar devam edecektir. Toprak Koruma Kanunu en kısa sürede
çıkarılacaktır.
Sosyal Güvenlik Reformu
42. Sosyal Güvenlikle ilgili Tasarı,
kısa dönemde kamuya olan yükü azaltacak ve zaman içinde aktüeryal dengeyi
sağlayacak şekilde 31.10.2000 tarihine kadar kanunlaştırılacaktır. Kanunun primlere
ilişkin hükümleri 1.11.2000 tarihinde yürürlüğe girecektir. Prim artışları
kademeli olarak yapılacaktır.
Kamu Mali Yönetimi ve Şeffaflık
43. Kamu mali bilgi sistemi
oluşturularak, uluslararası kabul görmüş veri yayınlama standartlarına uygun olarak
ilgili kuruluşlar tarafından reel sektör, mali sektör, kamu sektörü ve dış
hesaplar başlıkları altında kapsamlı ve düzenli bilgi zamanında yayınlanacaktır.
Bu verilerin yayınlanması, gerek ekonomik birimler arasında bilgi akışının
sağlanması gerekse kamuoyunun ekonomideki gelişmelerden düzenli olarak haberdar
edilmesi bakımından önemli olup kamu hesaplarında şeffaflığı sağlayacaktır.
Özelleştirme ve Sermaye Piyasası
44. Kamu kesiminde etkinliğin
sağlanması ve sürekli finansman ihtiyaçları nedeniyle kamu maliyesi üzerinde baskı
yaratan kamu işletmelerinin yeniden yapılandırılmaları ve nihai olarak
özelleştirilmeleri kaçınılmazdır. Söz konusu özelleştirme işlemlerinin halka arz
yolu dahil sermayenin tabana yayılması ilkesine hızmet edecek yöntemlerle hayata
geçirilmesi planlanmaktadır. Bu çerçevede, menkul kıymetler piyasasının
geliştirilmesine ve derinleştirilmesine özel önem verilecektir.
45. Gerek kamu sektörü borçlanma gereğinin
sınırlanması ve gerekse ekonomik alanda rekabete dayalı daha etkin kaynak
dağılımının sağlanması için KİT ve diğer işletmeci kamu kuruluşlarının
özelleştirme faaliyetlerine hız kazandırılacak, başlatılan özelleştirme
çalışmaları biran önce sonuçlandırılacaktır. Bu kapsamda programın içinde
belirtilenlerin dışında kalan KİT ve kamu iştiraklerinden ETİ Teşebbüsleri
Ltd.Şti. Kıbrıs Türk Denizcilik Ltd.Şti., Kıbrıs Türk Hava Yolları Ltd.Şti.,
Kıbrıs Türk Petrolleri Ltd. Şti, Taşel ve Kıbrıs Türk Tütün Endüstrisi
Ltd.Şti, ile ilgili olarak özelleştirme yöntem ve zamanlamalarını içeren bir plan
hazırlanacak, söz konusu planda kuruluşların TC hisseleri ile ilgili yapılacak
işlemler de değerlendirilecek ve TC teknik heyetinin de katkısı alınarak 1.1.2001
tarihi itibarıyla uygulamaya başlanacak, 2002 yılında tüm tüm özelleştirme
işlemleri tamamlanacaktır. Ayrıca, mali sektöre ilişkin yasal düzenlemelerin ve
sağlıklı işleyişin sağlanmasını müteakip kamu bankalarının özelleştirilmesine
yönelik gerekli düzenlemeler 2001 yılında tamamlanacak ve 2002 yılında ise
özelleştirme işlemleri sonuçlandırılacaktır. Bankacılık ile ilgili düzenlemeler
TC Teknik heyeti ile işbirliği içinde gerçekleştirilecektir.
Telekomünikasyon ve Enerji
Sektörleri
Telekomünikasyon ve Telekom
46. Telekom kurumu 2001 yılı başkında bütçe dışına
çıkarılacaktır. Bu konuda hazırlanacak yasal düzenleme Telekom kurumunun
özelleştirilmesinin de önünü açacak şekilde gerekli düzenlemeleri (%51 kamu
hissesi olarak kalacaktır) içerecektir, 2001 yılında Telekomun %15 düzeyindeki
hissenin satışı gerçekleştirilecek olup satış geliri 2001 yılı bütçesinin son
çeyrek gelirleri arasına girecek şekilde bir eylem planı çerçevesinde ralize
edilecektir. KKTC teknik heyeti oluşturulup TC teknik heyeti ile birlikte kamu üzerinde
çalışacaktır.
47. Gelir paylaşımı ile yürütülmekte olan GSM
hızmetleri, lisans satışı yoluyla yürütülecek olup bu konuda gerekli çalışmalara
hemen başlanacaktır.
48. Cep telefonu ve hat satışlarının yeniden
düzenlenmesi ve Telekom ücretlerinin artırılması gerçekleştirilmiş olup 2000
yılı için telefon görüşme ücretlerinde, vergi düzenlemeleri dahil gereken
artışlar yapılmıştır. Program süresince cep telefonu dahil telefon görüşme
ücretleri 24. Madde çerçevesinde ayarlanacaktır.
Enerji ve Elektrik Kurumu
49. KIB-TEK’in yapılacak bir
düzenleme ile yeniden yapılandırılması yoluyla maliyetlerinin düşürülmesi ve daha
verimli çalışması sağlanacaktır. Bu düzenlemeler, elektrik bedellerinin tahsilinde
sorun yaşanan veya hiç ödemede bulunmayan kesimlerin borçlarını ödemelerinin
sağlanması için gerekli tedbirleri de içerecektir. Belediyeler tarafından işletilen
sokak aydınlatma, şehir içi içme suyu pompalama istasyonları ve su arıtma
sistemlerine ilişkin olarak ödenek ayrılmaması nedeniyle tahsilat mümkün
olmamaktadır. Belediyelerin ödenekleri KIB-TEK’e ödeme yapacak şekilde
düzenlenecektir.
50. Elektrik enerjisinin tasarruflu kullanılmasını
sağlayacak konularda kademeli fiyat uygulaması gibi önlemler alınacak ve gerekli
uygulamalara Ekim 2000’den itibaren başlanacaktır. Elektrik enerjisi tüketiminde
getirilen özel teşvikler yeniden gözden geçirilecek ve bunların azaltılması,
kaldırılması yoluna gidilecek, kamu kurumlarının elektrik borçlarının öncelikle
ödenmesi için gerekli talimat ve düzenlemeler yapılacaktır.
2000-2010 Elektrik talep ve arz projeksiyonlarını
yapılması ve bu çerçevede ortaya çıkan enerji ihtiyacının karşılanmasına
yönelik gerekli yatırımların ivedilikle başlatılması için bir model
oluşturulacaktır (Ekim 2000)
51. Elektrik fiyatları ile ilgili olarak yapılan
düzenlemede getirilen sistemin müdahalesiz uygulanması sağlanacaktır. Özel
sektörün enerji üretim, dağıtım alanlarında faaliyet gösterebilmesi için gerekli
işlemler yapılacaktır.
Bankacılık Sisteminin
Güçlendirilmesi ve Düzenlemeler
52. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Merkez Bankası Yasası’nda değişiklik yapan yasa gereğince Merkez Bankası’nca
yapılması gereken düzenlemeler 31.10.2000 tarihine kadar yürürlüğe konulacaktır.
53. 31.10.2000 tarihine kadar 14/2000 sayılı Bakanlar
Yasası değiştirilerek;
53.1 Banka Denetiminin siyasi otoriteden arındırılması
ve Merkez Bankası’nın denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri zamanında
almasını sağlayacak bağımsız yapıya kavuşturulması için mevcut yasada
Bakanlığa ve Bakanlar Kurulu’na verilen tüm görev ve yetkiler Merkez Bankası’na
devredilecektir.
53.2. Mevduat toplayıp kredi veren kooperatifler,
Bankalar Yasası’na tabii tutulacak ve banka olarak faaliyet göstereceklerdir. Banka
olarak faaliyet göstermek istemeyen kooperatifler sadece üyelerinden özkaynakları
tutarını geçmemek üzere mevduat toplayabilecekl4erdir. Bu hususu teminen, Kooperatif
Şirketler Yasası’nda da 31.10.2000 tarihine kadar değişiklik yapılacaktır.
53.3 Merkez Bankası’na bankaların kredilerinin ve
diğer alacaklarının geri ödenebilirliklerine ve borçluların kredi değerliliklerine
göre sınıflandırılması ve bunlara ilişkin ayrılacak karşılıkların belirlenmesi
konusunda düzenleme yapma yetkisi verilecektir.
53.4 Yeni kurulacak bankalar ile
belli bir geçiş dönemi verilerek uymaları sağlanmak üzere mevcut bankalar için
sistemin yapısı ve ekonominin şartları dikkate alınarak asgari ödenmiş sermaye
miktarını belirlemek üzere Merkez Bankası’na düzenleme yapma yetkisi verilecektir.
54. 11Ocak 2001 tarihine kadar Merkez Bankası
Yasası’nın 31. Maddesine istinaden Merkez Bankası bünyesinde Risk Merkezi kurularak
bankaların ve diğer kredi kuruluşlarının (mali kuruluşların) müşteriler bazında
kredi ve risk durumları izlenmeye başlanacaktır.
55. Mali kesimin bir bütün olduğu gözönünde
bulundurularak hemen her bankanın kredi şirketi niteliğinde yan kuruluşları
bulunduğu dikkate alındığında bu kuruluşların da çalışma usul ve esaslarının
yapılacak bir düzenleme ile yasal bir çerçeveye kavuşturulması zaruri
görülmektedir. Ayrıca, yine mali kesim içinde yer alan “factoring” ve
“leasing” konularını da düzenleyen mevzuat hazırlanacaktır. Söz konusu mevzuat
çalışmaları 31 Ekim 2000 tarihine kadar tamamlanacak ve yasalaşacaktır.
56. Bankalar Yasası’na göre Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Merkezi Bankası’nca yapılması gereken düzenlemelerden;
56.1 Bankaların işlemlerini
niteliklerine uymayan hesaplar altında muhasebeleşitirmesine ve bu yolla yasal
yüküklülükler ve sınırlamalardan kaçınmalarını engellemek üzere KKTC Bankalar
Tek Düzen Hesap Planı ve İzahnamesi hazırlanarak 01.01.2001 tarihinden itibaren
uygulamaya konulacak ve Tek Düzen Hesap Planının yürürlüğe konulmasını müteakip
KKTC Merkez Bankası’nın uzaktan gözetim fonksiyonunun kapasitesini genişletmek
üzere; i)Tek Düzen Muhasebe Prensipleri ii)Standart Raporlama Düzeni ve iii)Erken
Uyarı Sistemi 6 Aylık bir takvim dahilinde hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
Ayrıca, bankaların, kayıtlarını Tek Düzen hesap Planı ve İzahnamesi’ne uygun
olarak tutmalarını ve erken uyarı sistemi çerçevesinde yapacakları raporlamalar
için verilen sürelere uymalarını sağlayacak tedbirleri içeren düzenlemeler
yapılacaktır.
56.2 Bankaların üstlenmiş oldukları riskleri
karşılayabilecek ölçüde sermaye bulundurmalarını teminen bankalar için “Sermaye
Yeterliliği Rasyosu” konusunda düzenleme yapılarak Aralık 2000’den itibaren
uygulamaya konulacaktır. Ayrıca, mali sistmein bütünü içerisinde yer alan diğer
mali kuruluşların faaliyetlerinin ana ortak banka hesaplarında konsolidasyonu ve
“Sermaye yeterlililiği Standart Rasyosu”nun konsolide bazda hesaplanması konusunda
da düzenleme yapılacaktır.
Kalkınma Bankası
57. Yatırımcıların özel
bankalara olan borçlarının Kalkınma Bankası’nca devralınması uygulamasının mali
sektörün mevcut yapısı dikkate alınarak yapılan değerlendirmede kamuya mali
yükümlülük getireceği, borç ödeme disiplinini bozacağı borcunu düzenli
ödeyenleri cezalandırıcı bir sonuç yaratacağı öngörüldüğünden kesinlikle
program boyunca böyle bir uygulamaya gidilmeyecektir. Ayrıca, Kalkınma Bankası’nın
tahsil edemediği kredilerle ilgili olarak geçmişte çeşitli tarihlerde yapılan borç
ertelemelerinin tahsilatı artırıcı bir sonuç yerine borcunu ödememe alışkanlığı
yarattığı ve borç ödeme disiplinini bozduğu tesbit edildiğinden program süresince
borç ertelemelerine gidilmeyecektir.
58. 1998 KKTC Sayıştay raporunda da yapılan tesbit
çerçevesinde, Kalkınma Bankası kredi itfa ssüresi dolmuş olan ve veya faaliyetlerini
devam ettiremeyen yatırımcıların kredi borçlarını ödemeleri içiğn gerekli yasal
işlemlere ivedilikle başlayacaktır. Kalkınma Bankası, KKTC ekonomisinin dinamiklerine
göre kredilendirme ilke ve prensiplerini güncelleştirecketir.
59. Bankanın ekonominin ihtiyacı olan yatırımların
finansmanını orta ve uzun vadeli kredilerle fonlama işlevini yerine getirebilmesi için
yeniden yapılandırılması gerkeli görülmektedir. Bu çerçevede, projelere kaynak
temininde ve bu kredilerin tahsilatındaki sıkıntıları gidermek maksadıyla bankanın
özerkleştirilmesi yolunda bir proje gelitiriklerek TC teknik uzmanları ile müzakere
edilecektir. Bu proje KKTC’de faaliyet gösteren bankaların tahvil yerine bankanın
hisse senedini almalarına ilişkin öneriyi de içerecektir.
Kooperatif Merkez Bankası
60. Kooperatif Merkez bankası,
çağdaş bankacılığın gereklerine uygun, karlılık ve verimlilik ilkelerine göre
çalışacak şekilde yeniden yapılandırılacak ve 2001 Nisan ayına kadar yönetimi
gerçek sahiplerine iade edilecektir. Yeniden yapılandırma çerçevesinde, Bankalar
Yasası’nda yer alan, bankaların emtia ticareti yapamayacağı hükmü gözönüne
alınarak bankacılık dışındaki faaliyetler (sanayi, hızmet ve ticari faaliyetler),
banka bünyesi dışında iştirak olarak ayrı bir tüzel kişiliğe kavuşturulacak ve
söz konusu iştiraklerin toplam tutarı Bankalar Yasası’nda öngörülen sınıra
çekilecektir. Bu işlemlerin zamanında yapılıp yapılmadığının takibi için 2000
yılı Kasım ayı sonuna kadar bir eylem planı hazırlanacaktır.
61. Kamuya kullandırılan kredilerin tasfiyesi için bir
ödeme planı yapılması ve bankanın kredi politikasının gözden geçirilerek,
bankacılık ilkelerine göre kredi politikasını sürdürmesi sağlanacaktır. Borç
ertelemeleri sadece doğal afetlerle gündeme getirilecektir. Üretici kredilerine
yönelik olarak, doğal afet durumunda af getirilmeden sadece borç ertelemesine
gidilecektir. Doğal afetlere yönelik söz konusu borç ertelemelerinden doğan gelir
kaybı ilgili mali yılda bankaya bütçeden ödenecek şekilde bir mekanizma
oluşturulacaktır.
Diğer konular |